Ran (1985) – Akira Kurosawa

Lord Hidetora Ichimonji artık savaşamayacak ve topraklarını koruyamayacak kadar yaşlanmıştır. Çözümü topraklarını 3 oğluna pay etmekte bulur. Toprak paylaşımı işleri herkes için daha kötüye götürecektir.

Akira Kurosawa'nın William Shakespeare'in Kral Lear eseri için yorumu. Tüm görselliği, mükemmel savaş sahneleri, kostümleri, kadrajdaki hareketin hiç bitmemesi ile Kurosawa'nın en iyilerinden biri.

Taxi Driver (1976) – Martin Scorsese

Deliliğinin uç sınırlarına az bir mesafede duran taksi sürücüsü Travis’in küçük bir hayat kadını için beslediği duyguların pik yapması ile içerisindeki Vietnam gazisini çıkartıp masum Amerikan toplumu üzerine salmasını konu eden Scorsese filmi.

Martin Scorsese'nin benzersiz stil ve yaklaşım ile insan olmanın yükünü omuzlarımıza yüklediği filmi. Kült haline gelmiş sahneleri, Robert De Niro'nun mükemmel oyunculuğu, öykünün başından sonuna kadar izleyicinin içine işlenen delilik ve Amerikan Rüyasının kabusa evrilişi ile benzersiz bir başyapıt.

The Godfather (1972) – Francis Ford Coppola

Michael, babası Vito Corleone’nin liderliğini üstlendiği mafya ailesinin bir parçası olmak yerine kendi hayatını yaşamayı tercih etse de ailenin diğer mafyalara karşı açtığı savaş içerisinde kendisine gereğinden fazla ihtiyaç duyulacaktır.

Francis Ford Coppola'nın Mario Puzo eserinden yeniden inşa ettiği sinemada öyküye çok şey katan, karakter gelişimlerinde sınır tanımayan, oyunculukların üst seviyede olduğu, neredeyse her sahnesi ve bir çok repliği kült haline klasik, gelmiş sinemanın tanımlarından biri.

2001: A Space Odyssey (1968) – Stanley Kubrick

2001: A Space Odyssey, varoluşa ve yokoluşa, yaşam ile ölüme, bilinç ve zamana dair yığınla neden ve nasıl sorusu barındırmaktadır. Kendisinden sonra çekilmiş ve öne çıkmış uzay, yapay zeka, bilinç, varoluş konulu filmlere azımsanmayacak referans teşkil etmektedir.

Sinema tarihinde ancak Stanley Kubrick tarafından ulaşılabilmiş uzay atmosferi. Boşluklar, hareket-durağanlık, ses-sessizlik ve müzik ile teknik açıdan mükemmel şekilde çözümlenmiş sahneler.

Persona (1966) – Ingmar Bergman

Ünlü aktris Elisabeth Vogler kimsenin anlayamadığı bir sebepten tamamen sessizliğe gömülür ve doktorunun tavsiyesiyle inzivaya çekilir. Bu süreçte ona bakmakla görevlendirilen Hemşire Alma ile baş başa kalan Elisabeth arasında karmaşık bir ilişki gelişecektir.

Faklı perspektiflerle değişik şekillerde yorumlanan filmi için Bergman hikayenin ne anlama geldiğini açıklamayıp, anlaşılmasından çok hissedilerek izlenmesini tercih etmiştir.

Au Hasard Balthazar (1966) – Robert Bresson

Marie ve sevgili eşeği Balthazar’ın hayatının bir çok noktada birbiri ile kesişir. Genel olarak yaşadıkları şey; hayat içerisinde sürüklenmek, psikolojik ve fiziksel şiddet altında hayatta kalmak zorunda olmak ve taşıyamayacakları yükler altına girmek zorunda kalmaktır.

Robert Bresson'ın Balthazar isimli bir eşek üzerinden öykü anlatımı yapması olarak da görülebilecek belki bundan daha çok Balthazar isimli eşeğin hayatını anlattığı filmi.

Blow-Up (1966) – Michelangelo Antonioni

Thomas sex, müzik, uyuşturucu ve moda içerisinde kendisini kaybetmiştir. Thomas parkta yaptığı candid çekimlerin birinde bir kadın ile erkeği izlemeye alır ve fotoğraflar. Daha sonradan fotoğraflarında farkedeceği detaylar kadının bir cinayete kurban gitmiş olabileceği üzerine evrilecektir.

Antonioni'nin gerçek, şüphe, ispat, görmek, görünmek, göstermek üzerine çok fazl şey söylediği, döneminin Londra'sının ve yaşam tarzının en açık şekilde aktarıldığı ilk İnglizce filmi.

Onibaba (1964) – Kaneto Shindô

Savaşa giden Kichi’nin eşi ve annesi açlıktan kırılmaktadır. İkili açlıktan ölmemek için savaştan kaçan samuray ve askerlerin eşyalarını ele geçirip satmaktadır. Ta ki oğul/eş Kichi’nin yakın arkadaşı sağ olarak savaştan dönüp Kichi’nin eşine sarkıntı olmaya başlayıncaya kadar.

Savaşın ardından geride kalanlara dair en etkileyici yapımlardan biri. Kısıtlı olanak ile Kaneto Shindô'nun yarattığı atmosfer ve karakter dinamikleri filmi başyapıt seviyesine taşıyor.

Harakiri (Seppuku) (1962) – Masaki Kobayashi

Feodal bir efendinin sarayında düştüğü fakirlik sebebiyle seppuku talep eden Hanshiro Tsugumo, daha önce aynı taleple gelen başka bir roninin intihara nasıl zorlandığını öğrendiğinde hesaplaşmasının dozunu daha da arttıracaktır.

The Exterminating Angel (El Ángel Exterminador) (1962) – Luis Buñuel

Cemiyet hayatını sonuna kadar yaşamayı hakeden sosyetik bir grup; eşleri, mücevherleri, şık giysileri ve tüm egoları ile geceyi geçirmek için bir malikhanede toplanırlar. Fakat onları malikhanede tutan başka bir şey vardır; aşılamayan sınırlar.

Luis Buñuel'in cemiyet hayatını alt üst edip içini dışını açık ettiği sürrealizmin sınırlarında dolanan muhteşem filmi.

Psycho (1960) – Alfred Hitchcock

Marion Crane belki de hayatını değiştirmesine yetecek olan parayı uzun yıllardır çalıştığı patronun müşterisinden çalar. Kaçış yolundayken günü yorgunluğu ve çıkan fırtınayı atlatmak için tekinsiz Bates oteline sığınır.

Alfred Hitchcock'un korku-gerilim türlerine en büyük armağını. Film boyunca izleyici ile oynaması, sinemanın olanaklarını kullanması, akıldan çıkmayan sahneleri, inanılmaz sonu ile sonrasında gelen türdaşlarını şekillendiren bir film.

The 400 Blows (1959) – François Truffaut

14 yaşındaki Antoine Doinel söylediği yalanlar, okuldan kaçamalar ve ufak tefek hırsızlıkları ile küçük bir suçlu haline gelmiştir. Ailesinin ilgisizliği, okulun tavrı ise onu yaptıklarında tetikleyen ana unsurdur. Antoine istenildiği gibi olamamaktan suçludur. Yüzleşeceği ise hayatın bundan ibaret olduğudur.

Truffaut'ın bir çocuk için tam olarak hayatın ne demek olduğunu anlama anını canlandırdığı, izleyenini özellikle son sahne ve karesi ile çelişkilere sürükleyen başyapıtı.

Ben-Hur (1959) – William Wyler

Prens Ben-Hur, çocukluk arkadaşı dönemin Roma generali tarafından tutsak alınır. Ben-Hur özgürlüğü ve intikamı için savaşacaktır. Bu mücadele içerisinde hem veba salgını hem de İsa’nın çarmıha gerilme süreci öykünün sadece diğer bileşenleri haline gelecektir.

William Wyler'ın Hollywood için ile büyük kaçan filmi. Uzun çekim süreci, bütçesi, kullanılan figüran, kostüm ve set sayısı dönemine kadar ki en büyük yapım. Tüm bu büyüklüklere rağmen William Wyler'ın elinde mükemmel bir akışta işlenmiş öykü.

Touch of Evil (1958) – Orson Welles

Efsanevi tek plan açılış sahnesi, karakter derinlikleri ve analizlerine ayrılan alan, güvenlik güçlerinin çürümüşlüğü, siyasi ve adalet yapısına göndermeleri ile Touch of Evil, klasik noir’in en cesur yapımı olarak nitelendirilebilir.

Amerika - Meksika sınırında gerçekleşen suikasti aydınlatmaya çalışan iki dedektif kısa zaman içerisinde birbirlerine rakip hale gelirler. Bu rekabet çok kısa zamanda bölgeyi domine eden mafyanın da yardımıyla düşmanlığa dönüştürülecektir.

The Seventh Seal (Det sjunde inseglet) (1957) – Ingmar Bergman

Savaştan sağ çıkmayı başarmış şovalye Antonius Block evine doğru yol alırken veba salgının kırıp geçirdiği topraklarda ölüm ile karşılaşır. Arkasında savaşı bırakmasının hiç bir anlamı yoktur. Ölüm karşısında ve sıra kendisindedir. Ölüme hayatına karşı satranç oynama teklifinde bulunan Antonius’un hikayesi tüm ölümlülerin acınası ağıtına dönüşecektir.

Sinema tarihinde ölümün tasviri üzerine yapılmış en iyi filmlerden birisi olan The Seventh Seal, karanlığı, şiirselliği, oyunculuğu, imgeleri, öyküsü ile her dönemin kült klasiği.

Wild Strawberries (Smultronstället) (1957) – Ingmar Bergman

Soğuk ve yalnız profesör Isak Borg Lund’a fahri doktorasını almak üzere seyahat edecektir. Birlikte yola çıktığı gelini ve yolda aldığı otostopçularla hayatını sorguladığı, sık sık geçmişe de dönüş yaşadığı bir yolculuk yapacaktır.

12 Angry Men (1957) – Sidney Lumet

Babasını öldürmekle suçlanan kenar mahallenin, sabıka kaydı kabarık, zenci genci için ölüm kararı vermek, 12 kişilik jüri için oldukça kolay gibi görünse de 8 numaralı jüri üyesini her şeyin akla bu kadar yatkın olması rahatsız etmiştir.

Reddetmenin bir yetkinliğe dönüştüğü, akıl yürütme ve ön yargılarınn alaşağı edildiği, karakter değişimlerinden, hareketlere, kamera açılarına kadar ders niteliğindeki Sidney Lumet erken dönem başyapıtı.

A Man Escaped (Un condamné à mort s’est échappé ou Le vent souffle où il veut) (1957) – Robert Bresson

Le lieutenant Fontaine idam cezasına çarptırılmış ve infazını bekleyen bir mahkumdur. Le lieutenant Fontaine’nin kendisi gibi ölümü bekleyen diğer mahkumlardan tek farkı kaçmaya karşı beslediği önlenemez motivasyonudur.

Sinemanın ne olup ne olmadığını anlayabilmek için izlenmesi gereken başlıca filmlerden biri. İmgelerin, boşluğun, gerilimin, sessizliğin, yoksunluğun izleyici üzerinde gizli hükmü.

Godzilla (Gojira) (1954) – Ishirô Honda

Nükleer testler sonucu denizde uyanan dev canavar Gojira dehşet saçmaya başlar. Gojira Tokyo’ya ilerler. Gojira’nın başkente getireceği yıkımı durdurmanın bedeli genç bir doktorun vicdan hesaplaşmasından geçmektedir.

Tokyo Story (1953) – Yasujirô Ozu

Shukichi and Tomi Hirayama çocuklarını ziyaret etmek için Tokyo’ya giderler. Ziyaretleri en başta planlamalar ve gezintiler ile çok iyi geçecek gibi görünse de çocuklarının ve torunlarının kendilerine karşı tavırları her şeyi altüst edecektir.

Yasujirô'nun sinemasının karakteristik tüm özelliklerine yer verdiği, ebeveyn-çocuk ilişkisi hakkında benzer örneklerine nazaran tersine çalıştırılmış ve hedefine çocukları almış, ailenin ne olduğu ile keskin bir eleştiri.

Sunset Boulevard (Sunset Blvd.) (1950) – Billy Wilder

Senaryo yazarı Joe Gillis eski popüler günlerini geride bırakmış sesiz sinema dönemi yıldızlarından Norma Desmond için çalışmaya başlar. Norma, Joe’dan kendisini eski popüler günlerine geri döndürecek bir senaryo yazmasını ister. Joe başlarda Norma’nın fikrini değiştirmeye çalışsa da kısa zamanda karşısındakinin eski bir yıldızdan daha çok narsist, sadece egodan ibaret bir deli olduğunu anlar.

Sinemadaki değişimin, değiştirilemez sonuçlarını artık yıldızı sönmüş bir aktirst üzerinden irdelendiği, sanat camiasının ikiyüzlülüğünün açık edildiği, yaşlanma, yabancılaşma, varlık ve unutulma üzerine Billy Wilder başyapıtı.

The Third Man (1949) – Carol Reed

Roman yazarı Holly Martins, arkadaşı Harry Lime’ı ziyaret için gittiği savaş sonrası Viyana’sında gizemli ve karışık bir cinayeti aydınlatmak için çabalayacaktır.

Klasik noir'in geç döneminde gelen fakat buna rağmen noir dahil klasik sinemanın en önemli filmlerinden biri olan Third Man, Alman dışavurumculuğunun; ışıktan mimariye, kadrajdan alan derinliklerine kadar tüm becerilerini kullanarak noir için referans bir filme dönüşür.

Rope (1948) – Alfred Hitchcock

Biri her ne kadar istekli olmasa da en büyük eserlerini sergilemekten çekinmeyen iki arkadaşın hikayesi. Eserleri bir cinayet. Hitchcock’ın dehasını konuşturduğu bu film işledikleri cinayetin ardından arkadaşlarının cesedi üzerinde yemek daveti veren iki arkadaşın psikolojik olarak çözümlemelerini bizlere sunuyor.

Binlerce kuş veya bir parça halat. Veya basit bir sandık sadece. Yönetmen Alfred Hitchcock ise imge her şey olabilir.

Double Indemnity (1944) – Billy Wilder

Sigortacı Walter ile zengin bir iş adamının mutsuz eşi Phyllis, zengin olabilmek için Walter’ın tecrübesini kullanarak ustaca bir cinayet planlayacaklardır.

Double Indemnity klasik noir'in belki de en belirgin eseridir. Femme fatale, sigara kullanımı, ışık kullanımı, karanlık içerisinde kaybolan bir adam, dedektifler ve kurban edilecek zengin bir koca.

The Ox-Bow Incident (1943) – William A. Wellman

Üç yoldaşın tek suçları yanlış zamanda yanlış yerde bulunmaktır. Kırsalda yol almakta olan üç yoldaş yakınlardaki kasabanın sevilen ve varlıklı sakinlerinden biri olan Larry Kinkaid’in katili olarak kasabalı tarafından zaptedilirler. Kızgın kalabalık linç mekanizmasını hızlı şekilde çalıştırarak üçlüyü yok etmek isteyecek üçlü ise masumiyetlerini, anlamak istemeyen bu kalabalığa ispatlamak zorunda kalacaktır.

Çelişkinin yanında, toplum psikolojisine, adalet anlayışına, demokrasiye, intikam duygusuna, sadece doğruyu bilmenin değil doğru olanı yapmanın önemine de çok sert vuruşlar ile yer veren bir başyapıt.

Citizen Kane (1941) – Orson Welles

Charles Foster Kane’nin ölümü sırasında ağzından dökülen “rosebud” kelimesi bizi bu kelimenin sırrını araştıranlar tarafından Kane’in tüm hayatına tanıklık etmemzie sebep olacaktır. Paranın, kariyer ve iktidarın nasıl bir zindana dönüşütüğü Kane’nin sonu belli dramıdır.

Orson Welles'in yazdığı, oynadığı, yönettiği, anlatımını sinema içerisinde teknik çözümler keşfederek gerçekleştirdiği, geçişleri, kamera açıları, ışığı, sesi ile sinemanın referans noktalarından birisi.

The Great Dictator (1940) – Charles Chaplin

Clarles Chaplin’in insan üstü kabiliyetiyle tarihin en korkunç karakterlerinden biri olan Hitler’i bir komedi karakterine evirmesi, bunu yaparken genelde birbirinden ayrı tutulan Hitler ve insan kavramlarını beceri ile harmanlaması.

Modern Times (1936) – Charles Chaplin

Charlie Chaplin sıradan bir fabrika işçisidir. Yaptığı sıradan cıvata sıkma işi çok basit olsa da makineleşmek bi hayli zordur. Chaplin’in dev bir fabrika içerisinde insan olarak kalmaya çalışması zamanımızı da kapsayacak şekilde sanayi altındaki ezilişimizi aydınlatacaktır.

Charles Chaplin'in içinde bulunduğu Amerika ve ülkesinin büyüyen sanayisi sinemaya karşı da cephe aldığı, modern olana, makineleşmeye ve insanın kendi ürettiği altında ezilmesine karşı muhtemelen hiçbir zaman eskimeyecek olan filmi. İnsanın yeni ile sınanması ve yaşadığı yabancılaşmanın sinemadaki en ironik hali.

M (Eine Stadt sucht einen Mörder) (1931) – Fritz Lang

Hans Beckert koca bir şehre bela olmuştur. İşlediği çocuk cinayetleri şehrin çetelerinden polisine kadar tüm ahalisini linç için bir araya getirmiştir. Hans Beckert tüm yaptıklarına rağmen suçlu mudur?

Vampire of Düsseldorf olarak afişe edilen gerçek bir katil Peter Kurten esinlenerek çekilmiş film Fritz Lang'in sisnemasının tüm karakteristik özelliklerini taşıyor. Halk-suçlu-polis-çete ile suz-ceza kavramlarını irdeleyen film, ilk sesli filmlerden biri olmasına rağmen ses kullanımının sinemadaki en iyi örneklerinden biridir.

Frankenstein (1931) – James Whale

Bilim adamı Dr. Henry Frankenstein kadavra ve cesetleri tekrar yaşama döndürmeyi kendine amaç edinmiştir. Çalışmaları bazı hatalar içerse de başarıyla ile sonuçlanacak ve kendi canlı öngörüsünün ötesinde bir canavar ortaya çıkacaktır.

Rahatsız edici, karanlık, kült, klasik. Halen yaratık filmelerine referans olmaya devam eden Frankenstein, Pre-Code döneminin en iyileri arasında.

Un Chien Andalou (1929) – Luis Buñuel

Salvador Dalí ve Luis Buñuel’in rüyalarını birbirleri ile paylaşmaları ile ortaya çıkan, sürrealizmin, sinemadaki erken doruklarından bir tanesi olan klasik.

Sinema olup olmadığının tartışmalı olması fakat bunu sorgulatırken sinemanın ne olup olmadığını da sorgulatacak kadar keskin bir duruş sergilemesi filmi sorgulayanlar için vazgeçilmez bir noktaya taşıyor.

The Passion of Joan of Arc (La passion de Jeanne d’Arc) (1928) – Carl Theodor Dreyer

1431 yılında, Jeanne d’Arc sapkın suçlamalarla yargılanmaktadır. Dini mahkeme, Jeanne’i ölüm cezasından kurtarmak ve toplumda dini bütünlüğü sağlamak için kutsal görüş iddialarını geri almaya zorlar.

Metropolis (1927) – Fritz Lang

İşçi sınıfı ile şehir planlamacıları arasında keskin şekilde bölünmüş fütüristik şehirde, kentin kurucusunun oğlu, bir kurtarıcının gelişini öngören işçi sınıfı peygamberine aşık olacaktır.

The General (1926) – Clyde Bruckman, Buster Keaton

Johnnie Gray’in hayatının odağında iki şey vardır. Lokomotivie ve sevgili Annabelle Lee. Amerikan iç savaşının ortasında Johnnie her ikisini de kaybetmek üzeredir. Johnnie sevdikleri ve biraz da Güney Cephesi için elinden gelen her şeyi yapacaktır.

Buster Keaton'ın yönetmenliğinin ve oyunculuğunun zirvesinde olduğu filmi. Bir yandan kadın ve makineye duyulan sevgi sebebiyle yapılan erkeklik vurgusu, Güney Cephesinin yanında görünme yer alınması, çekimlerde yapılan oyunlar, köprü patlatma sahseni ile unutulmayacak bir klasik.

Faust (Faust: Eine deutsche Volkssage) (1926) – F.W. Murnau

Mephisto, Tanrı ile Dünya üzerine bahse girer. Bahsin kazananı, kendisini ilim irfana adamış olan Faust’un ruhunu Mephisto’ya teslim edip etmeyeceği ile belli olacaktır. Mephisto amacına ulaşmak için yer yüzüne iner.

Battleship Potemkin (1925) – Sergei Eisenstein

Potemkin isimli Çarlık zırhlısı içerisinde bulunan askerlerin bir çok sıkıntının yanı sıra bir de yemek sıkıntısı çekmesinden çıkan bir isyanı konu almaktadır. Askerler artık daha fazla bozuk yemek yememek için ayaklanırlar, yemek yemeyi reddederler. Bu durum komutanları tarafından askeri teamüllere uygun(!) şekilde cezalandırılmak istenir. Ve sıkıntı sahil halkını daiçine alacak şekilde hızla büyür.

Teknik aşırtmaları ile birlikte sinemaya yön veren, propoganda sinemasının en iyi örneği. Kurgudan, kesmeye Sergei Eisenstein sinemayı yeniden keşfettiği eseri.