İnceleme
Din, İnanç ve Kült Nedir?
Öncelikle film listesinin içeriğini oluşturan kavramlara bakılmasında fayda var.
Din nedir?
T.D.K Sözlüğü: Tanrı’ya, doğaüstü güçlere, çeşitli kutsal varlıklara inanmayı ve tapınmayı sistemleştiren toplumsal bir kurum, diyanet.
İnanç Nedir?
T.D.K Sözlüğü: Bir düşünceye gönülden bağlı bulunma.
Kült Nedir?
T.D.K Sözlüğü: 1. Din (I) – Tanrı’ya, doğaüstü güçlere, çeşitli kutsal varlıklara inanmayı ve tapınmayı sistemleştiren toplumsal bir kurum, diyanet.
…
3. Belli bir dönemde aşırı ilgi gören film vb.
Oxford Sözlüğü: Popüler hale gelen bir yaşama biçimi, tavır, fikir.
Yukarıdaki kavramlar incelendiğinde hepsinin ortak noktasının bağlanma eylemi olduğu anlaşılır. Asıl eylem bir şeyi bilmek, öğrenmek, mücadele etmek, savaşmak, sevmek veya başka bir şey değil bağlanmaktır. Motivasyon olduktan sonra bağlanılacak şey rahatlıkla bulunabilir. Ortada binlerce din-mezhep ve peygamberin olmasının sebeplerinden biri de budur. Bağlanma motivasyonu dinlerden çıkartılıp sanata, doğaya, aileye, sevgiliye, çocuğa, paraya, adalete, yaşama, bir müzik grubuna veya başka herhangi bir şeye de yönlendirilebilir. Bu sebeple aslına bakılırsa bu liste filmleri bir çok üst ve alt başlıktan sıyrılarak herhangi bir şeye karşı kurulan “rasyonel olmayan, aşırı bağlanma” üzerine filmler olarak yorumlanabilir. Çünkü bu filmler her ne kadar faklı şeyleri anlatan farklı filmler gibi görünselerde konuları “rasyonel olmayan, aşırı bağlanma”tan ibarettir. Özne değiştirilebilir.
Bağlanma Konusunun Din, İnanç ve Kültler Bağlamında Önemi
Din, inanç ve kültler rasyonel olmayan, aşırı bağlanma için en uygun yataktır. Henüz bilimin olmadığı dönemlere atılmış referanslar, hiçbir zaman bilemeyeceğeniz ancak inanabileceğiniz önermeler, her rasyonel düşünceyi ezebilme kabiliyetine sahip kutsallar…
İnanın veya inanmayın sonuçta geriye dönüp bakıldığında din, inanç ve kült kavramlar dünyayı ve dünya tarihini baştan sona şekillendirmiştir. Rasyonel şekilde bu kavramların temeli olmasa dahi etkileri çok geniş ve belirgindir. Doğrudan ve dolaylı olarak savaşlardan, keşiflere, sınırlara, kültürlerden, yaşama motivasyonuna, finansal oluşumlardan sanata kadar her noktanın dibi yeteri kadar kazıldığında din, inanç veya kült referanslar ile karşılaşılabilir.
Sanat ile Din, İnanç ve Kültlerin İlişkisi
Sanat eserleri içerlerinde bu kavramlara ilişkin barındırdıkları referanslar kadar kendileri de zaman içerisinde bu kavramların referansı haline gelmeye başlamışlardır. Bunun başlıca sebebi bu kavramların gerçek anlamda referanslarının olmamasıdır. Sanat disiplinleri bu kavramlara karşı kurulacak bağlılık için kurtarıcı haline gelmişlerdir.
İlişki çift yönlüdür. Din, inanç ve kültler sanat disiplinlerini etkiler ve değiştiriken, bir fresk bir dinin tüm geçmişini değiştirebilir veya bir müzik eseri başka bir dinin ritüelinin değişmezi haline gelebilir. Bir adamın yaşadığı zulümün hikayesi arkasından gelen milyarları etkileyebilir.
Bu çift yönlü ilişkinin farklı sonuçları ortaya çıkmıştır. Örneğin kilise korosu, semazenler, ilahiler gibi. Veya Allah tarafından indirildiğinin ispatı sanatsal değeri ile belirlenen Kuran gibi. Dini anlatmak için çekilen filmler veya ruhani varlığı yükseltmek amacıyla ümmet halinde hareket edebilmek için yazılan şarkılar, hazırlanan kareogrifiler, danslar gibi.
Sonuç olarak girift haline gelmiş ilişkinin iki tarafı da birbirinden çok fazla beslenmiştir. Aşağıdaki film listesi içerisinde din, inanç ve kültlerle sinemanın yaşadığı ilişkiye yer verilecektir. Listede yer alan filmlerin bazıları bu kavramları destekler ve yüceltirken bazıları ise bahse konu kavramların mesnetsizlikleri üzerine odaklanarak onları alaşağı etmeye çalışacaktır.
Din, İnanç ve Kültler ve Sinema
İzleyicinin sinemaya yaklaşımı ile bağlanma motivasyonu içerisindeki bir insanın din, inanç ve kült kavramlara yaklaşımı benzerlik gösterir. Sinema izleyicisi filmi izlerken filmin yaratıcılarının fikir ve yöntemlerinin baştan kabul ederler. Filmler tabiki sorgulanır ama genel olarak kendi evrenleri kabul gördükten sonra bu sorgulama alanı açılır. Örneğin Yüzüklerin efendisiyle orta evreni kabul ede sonrasında film içerisindeki o evrene ait olmayan şeyleri sorgularsınız. din, inanç ve kült kavramlarda benzer şekilde işler bir yaratıcının içinde bulunacağınız için kabul etmeniz gereken evereninde yaşamaya başlarsınız. tek bir sıkıntı vardır bu evrende bazı dar çerçeveler dışında sorgulamalar pek hoş karşılanmayabilir.
Film Listesinin Yaklaşımı
Din, inanç ve kültler üzerine filmler listesinde yer alan filmler farklı başlıklar ve bu başlıkların kesişimleri altında kategorize edilebilir.
İslam Filmler veya Diğer İlahi Dinler ile İlgili Filmler
Aslına bakılırsa bu filmlerin tamamı kendilerine, dini tekrardan kanıtlama ve zahiri bir referans oluşturma görevi biçmiş filmlerdir. Tüm fikir ve görüşler ve dinler de zaman içerisinde zayıflamaya başlar. Bu sebeple ne kadar çok yinelenirlerse o kadar çok varlıklarını devam etme fırsatı bulurlar. Sanat ve günümüzde sinema bunun için en elverişli kanallardan biridir. Edebiyat, resim, heykel ile defalarca tekrarlanan anlatılar bir kere de sinemanın kabiliyetleri ile aktarılmaktadır.
Bu kapsamda yer alan filmler diğer filmlere nazaran daha fazla fonlanma ihtimaline sahiptirler.
Peygamber Filmleri
Peygamberden kasıt hem ilahi dinler tarafından tanınan resmi peygamberleri hem de o film için peygamber niteliklerine bürünen karakterleri barındıran filmlerdir. Bu filmlerde genel olarak karşılaşılan şey peygamberin görevinden ötürü içerisinde bulunduğu çarpık yapıyla mücadelesi çevresinden farklı olması sebebiyle yaşadığı sıkıntılardır. Filmlerde yer alan peygamberlerin bazıları dine hizmet ederken bazıları ise din karşıtı görünüm sergilerler.
Ateizm, Deizm, Agnostizm Filmleri
Ateist, deist, agnostik fikirler üzerine kurgulanmış filmler listenin önemli bir kısımını kaplamaktadır. Bu filmler her ne kadar mantık yoluyla dinleri çürütme yoluna gitseler de kendi içlerinde de savundukları fikirler için çelişkiler barındırabilirler.
