KültAlt / Listeler
Mondo (Shockumentary) Filmler Listesi
Güncelleme 06/12/2020
İlişkili Listeler Gore Filmler Listesi, Yasaklı Filmler Listesi, Kült Filmler Listesi
Mondo Film; izleyicilerin görsel deneyiminin sınırlarını yıkacak, zaten zorlayıcı olan istismar sinemasının en rahatsız edici hale geldiği alt türdür. Linç, idam, intihar, katledilen insan ve hayvanlar, kopan, ezilen uzuv ve kafalar Mondo’nun en önemli bileşenleridir.
Linç, idam, intihar, katledilen insan ve hayvanlar, kopan, ezilen uzuv ve kafalar. Bunlar cinsel istismar, can çekişirken yenilen hayvanlar, ameliyat, trafik kazası, otopsi ile kült ritüellerde vücudun maruz kaldıklarını kabul edilebilir kılan görüntüler.
Mondo veya Shockumentary olarak adlandırılan filmlerin amaçları da diğer filmler ile aynıdır, ilgi çekmek ve bunun sonucu olarak izlenmek. Mondo (Shockumentary) filmlerde ilgi çekmek için ortak yöntem insanları şoke etmek, iğrendirmek ve korkutmaktan geçer.
Sinemada ilgi çekme amacının diğer motivasyonların önüne geçerek merkeze taşınması, klasik sinema anlayışından uzaklaşılarak ilgi çekmenin sadece bir amaç olmaktan ziyade monolitik bir yapıya dönüşerek esas amaç ve amaca ulaşmak için esas araç haline gelmesi istismar tabanlı Pseudo-Documentary’ler ile belirginleşir.
Pseudo-Documentary gerçek olmayan olay ve/veya karakterler üzerine yapılan ilgi çekici olma amacındaki belgesellerdir(!). Pseudo-Documentary’lerde ilgi çekme eylemi o kadar ön plana çıkar ki zaman içerisinde izleyicinin bu duruma alışkanlık kazanmasıyla, şaşırma unsuru kaybolmaya başlar. Şaşırma unsurunun geri kazanılması için tavrın sürekli serleştirilerek sürdürülebilir hale gelmesi gerekir.
Sertleşme gereksinimi için başka alt türler devreye girer. Pseudo-Documentary’ler, Amerika’da devlet eliyle halkı; LSD, sigara, seks, trafik ve diğer bir çok konuda korkutarak eğitmek amacıyla çekilen ve daha sonradan Classroom Scare Films olarak adlandırılacak filmler ile harmanlanarak Mondo kavramının sınırlarını oluşturur.
Classroom Scare Film’lerden bazıları içeriğinde yer alan gerçek görüntüler sebebiyle doğrudan Mondo’nun erken dönemdeki zirveleri olarak gösterilebilir. Örneğin trafik eğitimleri üzerine çekilmiş videolarda ceset görüntülerine fazlalıkla rastlanır. Aynı şekilde uyuşturucu bağımlılığı ile ilgili videolarda uyuşturucu krizi halleri fazlalıkla izleyiciye ulaştırılır.
Mondo filmlerin isim babası 1962 yapımı Paolo Cavara, Gualtiero Jacopetti ve Franco Prosperi yönetmenliğindeki Mondo Cane’dir. Mondo Cane (Bir Köpeğin Dünyası), geçmişi 20. yüzyılın ilk yarısına uzanan ve genellikle kabile/yamyam yaşantısı ile ilgili kurgusal yapıda olan Cannibal Film’lere benzer. Fakat Mondo Cane birebir kopyalama yapmaz. Bu filmlerin kurgusunu bir kenara bırakarak ve paralel kurgu ile kendisini Pseudo-Documentary kalıbı içine sokar. Bunu yaparken Classroom Scare Film’ler gibi gerçek ve gerçekle harmanlanmış sahte görüntülere ayrıca ses efektlerine de yer verir. Mondo Cane’i kendi döneminde yer alan diğer kombinasyonlardan ayıran en önemli şey gişede gelen başarıdır.
Mondo Cane ve ardından çekilmeye başlayan diğer Mondo filmler gişede başarıya ulaşırlar. Bunlar çok büyük başarılar değildir fakat yapım maliyetlerinin düşüklüğü göz önüne alındığında kar marjları oldukça yüksek yapımlardır. Kar marjının yüksek olması çoğu Mondo filmin seriye dönüşmesine sebep olmuştur. VHS’lerin çıkışı sorasında ise internet ile Mondo’lar çok daha kolay üretilir ve ulaşılabilir olmuştur. Örneğin Youtube bu liste içeriği çoğu filmi ve film içeriği olabilecek görüntüleri barındırmaktadır.
Mondo’lar gösterilemeyen, sansürlenen, tabu görüntüleri gösterdiklerini savunarak kabul görme arayışına girerler. Fakat Mondo filmlerin sinema içerisinde kabul görmeleri için ellerinde çok daha geçerli nitelikleri vardır. Bunlar hareket/görüntünün öne çıkması ve öykünün ikincil hale gelmesi olarak sıralanabilir.
Sinemayı diğer sanat disiplinlerinden ayıran en kritik karakteristik özelliği hareketi gösterebilme, hareket ile anlatabilme kabiliyetleridir. Birçok yönetmen ve düşünürün film ve görüşleri ile bu kabiliyet ön plana çıkartılır, desteklenir. Bu görüş Man with a Movie Camera gibi filmler ile kendisine kalıcı referans noktaları oluşturur. Mondo filmler ise bu görüşün tür bazında, en yaygın ve uzun süreli temsillerinden birisidir.
Aslen sinemaya ait olmayan öyküyü ikincilleştirip, bazen kısmen ortadan kaldırıp görüntüyü birincil hale getirirler. Öykü halen çoğu sinamacı için aşılamayan tabu statüsünde bir yapısal eleman iken Mondolar bu tabuyu 60’larda alt tür olarak yıkmıştır.
Mondolar sinemanın en başındaki gibi sadece görüntü için ve görüntü ile var olma koşullarını tekrardan sağlayan yapımlardır. Geçmişe dönük nostaljik bir başarı gibi görünse de gösterilmeyeni gösterme mottosundan çok daha fazla sinemaya aittir.
Mondo (Shockumentary) Filmler Listesi
*Liste filmleri yapım yılları yeniden eskiye olacak şekilde sıralanmıştır.
- Orozco the Embalmer (2001) – Kiyotaka Tsurisaki
- Faces of Gore (1999) – Todd Tjersland
- Banned From Television (1998) – Joe Francis
- Banned! In America (1998)
- Traces of Death (1993) – Damon Fox
- Mondo New York (1988) – Harvey Keith
- Shocking Asia (1981) – Rolf Olsen
- Cannibal Holocaust (1980) – Ruggero Deodato
- Faces of Death (1978) – John Alan Schwartz
- This Violent World (1976) – Antonio Climati, Mario Morra
- Mondo Topless (1966) – Russ Meyer
- Africa: Blood and Guts (1966) – Gualtiero Jacopetti, Franco Prosperi
- Mondo Cane (1962) – Paolo Cavara, Gualtiero Jacopetti, Franco Prosperi
- Signal 30 (1959) – Richard Wayman
Kolombiya’da eski polis memuru Froilan Orozco’nun ölüleri son yolculuklarına hazırlarken kayıt altına alınmış görüntüleri Orozco the Embalmer içerisinde derlenmektedir. Ölülerin içerisinin boşaltılmasından başlayıp son makyaj ve rötüşlere kadar tüm süreç film süresince farklı cesetler üzerinde defalarca tekrarlanmaktadır.
Mondo filmlerin en sert ve izlenmesi zor filmleri arasında yer alan Faces of Gore; trafik kazaları, cinayet, intihar ve ceset görüntüleri üzerine yoğunlaşır.
Görsel olarak bir insanın maruz kalabileceği en sert ve rahatsız edici görüntüleri içeren Faces of Gore 37 ülkede yasaklanmıştır.
Banned From Television, televizyonda yer alan görüntülerin sansürlenmemiş veya kesilmemiş hallerini göstermektedir. Bir çok cinayet, intihar ve rehin alma görüntüsü film içeriğini oluşturur.
Amerika’da yasaklanan görüntülerin derlendiği Banned! In America; intihar, ölüm, cinayet ve suç görüntülerini barındırmaktadır.
Traces of Death; intihar, kaza, cinayet, cinsiyet değişimi ile ilgili arşiv görüntülere yer vermektedir. İçerisinde uzunca bir bölüm otopsi ve kadavralara ayrılmıştır.
Genç bir kadının New York gecelerinde sokaklarda, kulüplerde ve diğer alt kültüre ait yerlerde yaşadığı tecrübeleri gösterilir. Mondo New York içerisinde New York’un zorlayıcı hale gelen çeşitliliği ve savunulan fikirlerin sınırsızlığı gözler önüne serilir.
Asya Mondo filmlere son derece fazla malzeme sunan bir alan. Shocking Asia içerdiği görüntülerin sertliği sebebiyle Mondo’nun doğrudan Asya üzerinden beslenen en iyi örneklerinden birisi.
Gerçek yamyamların arayışı için Güney Africa ormanlarının derinliklerine giren ve artık kendilerinden haber alınamayan belgesel ekibinin kurtarmak üzere aynı bölgeye giden kurtarma ekibinin yerli yamyam kabileler ile yaşadıkları üzerine.
Cannibal Holocaust, tüm zamanların en tartışmalı filmlerinden birisidir. İçerdiği şiddet, tecavüz, ölüm, işkence görüntülerinin yanı sıra bu görüntülerin snuff olup olmadığı uzunca süre tartışılmıştır. Film 60 ülkede yasaklanmıştır.
Faces of Death zaman içerisinde içeriğinde yer alan ölüm ve ölü görüntüleri ile istismar sinemasının en sert filmlerinden biri haline gelir. Faces of Death parçası olduğu Mondo alt türünün de daha çok gore görüntüler ile anılmasının en önemli sebeplerinden birisi olacaktır.
Faces of Gore'dan çok daha önce yapılmış Faces of Death, içerdiği gore ve rahatsız edici görüntüler sebebiyle dünyada 40'tan fazla ülkede yasaklanmıştır.
This Violent World ile dünyanın çeşitli yerlerindeki ilkel kabilelerde hayvan ve insan vücudunun maruz kaldıkları arşiv görüntülerinin derlenmesi ile izleyiciye ulaşmaktadır.
Russ Meyer, beklendiği gibi Mondo (Shockumentary) alt türü içerisinde yapılmış en çekici eser ile karşımızda. Dans ve striptiz kulüplerinden toplanmış ufak bir ekiple hazırlanmış görsel şölen.
Mondo Cane’nin yönetmenlerinden Gualtiero Jacopetti, Franco Prosperi’nin Mondo Cane ardından gelen başyapıtları. Africa: Blood and Guts, Afrika kabilelerinin kültleri uğruna yaptıklarını, insan ve hayvan katliamlarını konu ediniyor.
İstismar sinemasının uç noktalarından biri olan Mondo (Shockumentary)’nin başlangıç noktası olarak bilinen Mondo Cane, yerliler ile modern dünya arasında kurduğu paralel kurgularla izleyiciysine oldukça zorlayıcı bir belgesel deneyimi sunuyor.
Signal 30, trafik kazaları sonucunda oluşan arşiv görüntüleri derleyerek Mondo filmler içerisinde Classroom Scare Films tarzına yaklaşan bir yaklaşım oluşturmuştur. İçerisinde bolca ceset ve vücut bütünlüğünün kaybedildiği görüntülere rastlanır.