B Film

B film, Hollywood’un altın çağında yaşanan Büyük Buhran sebebiyle ekonomik çöküşün eşiğine gelen sinema sektörünün daha fazla izleyiciyi salonlara çekebilmek için sisteme dahil ettiği düşük maliyetli filmlerdir.

B filmler, izleyiciye ulaştırılmak istenen asıl film olan A filmlerin ardından sinema salonlarında gösterilen, düşük maliyetli, sanatsal ve teknik açıdan genellikle yeterli olmayan filmler olarak ortaya çıktı.

B Nedir? B Ne Demektir?

B film ismi A film olarak nitelendirilen filmlerin sonrasında gösterilen filmlerin alfabetik sırada aldıkları isimdir.

Genellikle hatalı şekilde B filmlerin, düşük bütçeli ve profesyonellikten uzak filmler olmaları sebebiyle kötü (bad) kelimesini baş harfi ile isimlendirildikleri düşünülür.

Filmlerin Kısa Tarihsel Gelişimi

Amerika’da 1929 yılında başlayan Büyük Buhran tüm sektörler gibi sinema sektörünü de olumsuz şekilde etkiledi. Film üretim ve gösterim maliyetleri artarken ekonomik olarak zayıflamış seyirci, tasarruf amacıyla daha az sinemaya gitmeye başladı.

New England’da bulunan sinema salonları kötü gidişatı durdurmak için izleyicilerine tek bilet fiyatına artarda iki film (double features) göstermeye başladı. Bu yöntem ekonomik olarak daralma yaşanan bir ortamda sinema biletini daha değerli hale getirdi. Çözüm işe yaradı ve izleyici sayısı arttı. Kısa zaman içerisinde iki film birden uygulaması farklı şekillerde ülkeye yayılmaya başladı.

İki film birden sisteminin yaygınlaşmasına karşın özellikle büyük film üreticilerine bağlı salonların elinde bulunan iki üst seviyede film göstermesi maliyetlerini beklenmedik şekilde artırdı. Bu sorunu çözebilmek için büyük sinema salonları ilk olarak A film olarak nitelendirilecek üst seviyedeki filmi ardından ise B film olarak nitelendirilecek düşük maliyetli filmi gösterme yolunu tercih etti.

Çıkış döneminde B filmler maliyet, süre ve nitelik olarak kategorize edilmeye başlandı:

Major Studio B Film

Büyük Beşli olarak bilinen MGM, Paramount, Warner Bros., Twentieth Century Fox, ve RKO tarafından çekilen “major studio B film”leri.

Major-Studio Programmers

Salonun program uygunluğuna göre A veya B olarak gösterime alınabilecek B filmler “major-studio programmers”.

Smaller Company Bs

Daha çok Monogram, Republic, and Producers Releasing Corporation (PRC) gibi firmalar tarafından çekilen “smaller company Bs”.

Poverty Row

1920’lerden 1950’lere kadar Hollywood’ta küçük yapım firmaların çektiği çok düşük bütçeli “Poverty Row” olarak adlandırılan B filmler.

B filmlerin finansal olarak farklılaşan bu tipleri arasında sanatsal ve teknik açıdan genellikle büyük farklar oluyordu. Örneğin major studio programmerlar, smaller compay B filmlerine göre teknik ve artistik açıdan çok daha yeterli filmlerdi.

İki film birden gösterim yöntemi ekonomik çöküş içindeki izleyici, sinema salonu, sektör çalışanları, film yapımcıları için olumlu sonuçlar ortaya çıktı.

Film izleyicileri aldıkları tek bilet ile A ve B tipinde gösterilen iki filmi birden izleme avantajını elde ettiler. Bu durum basit bir finansal avantaj dışında ekonomik sistemin çöküşünün kişilerdeki psikolojik etkilerini azaltması açısından da önemliydi. Özellikle B filmler izleyiciyi içinde bulunulan ekonomik çöküşten tamamen sıyıracak nitelikteydi.

Sinema salonları yüksek maliyetli ve az izlenen A filmlerin ardına düşük maliyetli B filmleri koyarak bilet satışlarını çok düşük maliyetlerle arttırdı, karlılıklarını yükseltti.

Büyük Buhranda ekonomik sebeplerden ötürü ortaya çıkan B filmler kısa zamanda yapımcısından izleyicisine kadar sinema sektörü içerisindeki her bileşenin denenip test edildiği bir alan dönüştü. Düşük maliyetlerine rağmen getirdiği kazanımlar sebebiyle B filmlerin devamlılığı Büyük Buhran sonrasında da devam etti. Sinemanın neredeyse herkese açık ve herkes tarafından kabul gören bu alanı sadece Amerika’da değil tüm dünyada sinemanın gelişimi için önem arz etti.

Dünya genelinde B filmler ana akım filmlerden farklı olarak izleyici salona çekebilmek için çok fazla risk alıp, şok etkisi yaratarak sınırları sürekli zorladı. Bu şekilde çekilen B filmler birçok kült, absürt, yasaklı, bağımsız filmin ortaya çıkması için önemli bir alan yarattı.

Kült, absürt, yasaklı ve bağımsız filmlerin yanında sex, çıplaklık, ırk, sosyal sınıf, şiddet ve daha birçok konuda yasal, ahlaki ve toplumsal sınırları zorlayan istismar filmi türü de B film kapsamı altında genişledi.

Teknik ve içerikte alınan risklere benzer şekilde oyuncu kadrosu ve teknik ekipte de belirli riskler alındı. B film sinema kariyerine başlamak için kolay bir ilk adıma dönüştü. B film ile kariyerine başlayan bir çok kişi A filmlerde ve ileride televizyonda kariyerine devam edebilmek için gerekli tecrübeyi kazandı.

1950’lere kadar genelde sinemada gösterim imkanı bulan B filmler, televizyonun yaygınlaşması ile evlere de girmeye başladı. Midnight movies olarak sınıflandırılan filmlerde sıklıkla B filmlere yer verildi. B filmler bağımsız sinema ve istismar sineması için önemli bir çıkış noktasıydı. Filmlerin içerikleri zorlayıcı olabiliyordu. Ana akım dışındaki B filmler daralıp genişleyen yasaklamalar ve mali sebeplerden ötürü farklı gösterim ortamlarında zaman içerisinde kendilerine yer buldu. Drive-in ve grindhouse’lar B filmler için önemli gösterim ve gelir noktalarıydı. VHS’lerin ve sonrasında internetin yaygınlaşmasıyla B filmler tarihlerindeki en geniş dağıtım kanalına ulaştı. P2P teknolojisi ile izleyici kitlesi geç 20.yy’da kemikleşmeye başladı. B filmler için özelleştirilmiş magazinler, bloglar, web sayfaları ve festivaller B filmlerin zamanla ana akım izleyicisi tarafından da kısmen kabul görmesini sağladı.

B Filmlerin Karakteristik Yapısı

B filmler ile ilgili yanlış bir kanı hepsini “kötü” olduğu bilgisidir. B kısaltmasının “bad” kelimesinden geldiği düşünülür. İçlerinde çok fazla kötü olarak nitelendirilebilecek film de barındırır. Buna rağmen çok fazla kült ve klasik haline gelmiş B film bulunmaktadır.

B filmler düşük maliyetlidir. Bu sebeple filmin birden fazla bileşeninde tasarrufa gidilir. Sanat yönetimi, kostüm, makyaj, teknik kadro, görsel efektler, kamera yönetimi ve tüm disiplinler düşük anapara sebebiyle risk altındadır. Filmde belirgin şekilde filme B film tadını veren sorunlar göze çarpar. Bu sorunlar B filminin karakteristiği içerisinde izleyicileri tarafından kabul görür.

B film zamanla Hollywood’un altın çağındaki çıkış noktasından sıyrılıp bir film tipi haline gelip dünyada yaygınlaştı. Düşük bütçeli filmlerdeki süreklilik arz eden kritik hatalar tüm dünyada bu filmlerin B tipi içerisine yerleştirilmesine sebep oldu.

Çoğu B film finansman eksikliğinden kaynaklanan sorunlarını senaryolarındaki cüretkar tavırlarıyla çözmeye çalışır. Bu şekilde düşük bütçelere rağmen yüksek finansman, uzun süreli araştırma, teknik, sanatsal ve oyunculuk becerileri gerektiren konular cüretkar şekilde işlenir: Dünyalar arası savaşlar, dev yaratıkların şehirleri istilası vb.

Önemli B Film Yönetmenleri ve Sinemacıları

• Sam Raimi
• Peter Jackson
• Lloyd Kaufman
• John Waters
• Edward D. Wood Jr.
• Tobe Hooper
• Edgar G. Ulmer
• Ed Wood
• Godfrey Ho
• Roger Corman

En İyi B Filmler

• The House of the Laughing Windows (1976) – Pupi Avati
• Inferno (1980) – Dario Argento
• The Room (2003) – Tommy Wiseau
• Attack of the 50 Foot Woman (1958) – Nathan Juran
• The Shrinking Man (1957) – Jack Arnold

B Film Listesi

*Liste filmleri yapım yılları yeniden eskiye olacak şekilde sıralanmıştır.